Door de vrij snelle invoering in de bedrijven van de vrije zaterdag is de vraag naar voren gekomen of ook op de scholen niet een vrije zaterdag moest worden ingevoerd. Deze vraag werd van zodanig belang geacht, dat door de staatssecretaris van onderwijs, kunsten en wetenschappen een commissie werd ingesteld om over deze vraag advies uit te brengen.
Deze commissie heeft enige tijd geleden haar rapport uitgebracht.
De samenstelling van de commissie was zeer breed opgezet, zodat daarin alle belanghebbende instanties vertegenwoordigd waren.
De vijfdaagse schoolweek kan niet automatisch het gevolg zijn van de vijfdaagse werkweek. De vijfdaagse schoolweek dient op zichzelf te worden beschouwd in dier voege, dat de gezichtspunten vanuit de maatschappij worden afgewogen tegen die, vanuit het onderwjs, waarbij de belangen van het schoolgaande kind vóór alles worden gesteld. Ook is de aandrang uit de maatschappij naar de vijfdaagse schoolweek niet zo groot als wel eens zonder meer wordt aangenomen.
De wenselijkheid van de vijfdaagse schoolweek voor de leerlingen uit maatschappelijk oogpunt moet worden beoordeeld vanuit het standpunt der ouders; dezen zijn immers voor hen verantwoordelijk.
Hierbij doet zich de moeilijkheid voor, dat van „het" standpunt van de ouders nagenoeg niet kan worden gesproken. Hier geldt het „zoveel hoofden, zoveel zinnen" hetgeen de een als voordeel ziet beschouwt de ander als nadeel.
Het ene ouderpaar zal de vijfdaagse schoolweek aangrijpen als een welkome gelegenheid zich meer dan tevoren mogelijk was met de kinderen bezig te houden, het andere paar daarentegen zal het betreuren, dat de door de vrije zaterdag van de vader geboden gelegenheid tot b.v. uitslapen of samen winkelen weer teniet wordt gedaan door de schoolvrije zaterdag.
Het verzuim op de scholen op zaterdag blijkt na de invoering van de vijfdaagse werkweek voor het merendeel niet te zijn toegenomen. Blijkens een rapport van de wethouder van onderwijs en kunstzaken is ook op de scholen in de gemeente 's-Gravenhage, met name u.l.o. en v.h.m.o., dit verzuim praktisch niet gestegen. Kennelijk is derhalve in de gezinnen waarvan de vader een vijfdaagse werkweek heeft, het verlangen naar een vijfdaagse schoolweek voor de kinderen niet zo groot, dat het tegen de school in naar verwezenlijking streeft. Wel is sinds de invoering van de vijfdaagse werkweek het telaat komen op zaterdag toegenomen. Dit vindt zijn verklaring in het uitslapen van de ouders, dat slechts met tegenzin wordt onderbroken om de kinderen naar school te helpen.
De verwachtingen van de ouders met betrekking tot de voordelen die invoering van een vijfdaagse schoolweek zou meebrengen, zijn ten aanzien van de kinderen, die een ulo- of vhmo-school bezoeken, in veel mindere mate aanwezig dan ten aanzien van leerlingen van andere schooltypen; met betrekking tot de gevreesde nadelen geldt juist het omgekeerde.
Bij de beoordeling van de wenselijkheid en mogelijkheid van de vijfdaagse schoolweek vanuit het onderwijs dient te worden uitgegaan van de bestaande voorschriften inzake leerstof en lesuren en van de bestaande schooloutillage.
Principieel geldt, dat de bestaande voorschriften zijn gegeven in het belang van het peil van het onderwijs, dat dit peil vanwege de door de maatschappij gestelde eisen eer zal moeten stijgen dan dalen en dat de vijfdaagse schoolweek niet ten koste van dit peil mag worden verkregen.
Dit brengt met zich mede dat, indien men de schoolvrije zaterdag invoert, de vervallende lesuren dienen te worden ingehaald.
Daarvoor kunnen de volgende mogelijkheden worden genoemd:
1. verlenging van de dagschooltijd;
2. het doen vervallen van een vrije middag;
3. verkorting van de vakanties;
4. een combinatie uit deze mogelijkheden.
Ten aanzien van deze mogelijkheden kan het volgende worden opgemerkt:
A. in het algemeen:
bij gebreke van de mogelijkheid het rendement van een zesdaagse schoolweek te vergelijken met dat van een vijfdaagse — dit rendement is immers mede van vele andere factoren afhankelijk — zijn onderstaande overwegingen meer op ervaring dan op wetenschappelijk onderzoek gebaseerd;
B. in het bijzonder:
1. verlenging van de dagschooltijd kan tot gevolg hebben, dat de typische bezwaren van het laatste lesuur zich over nog een tijdsruimte meer zullen doen gelden. Bovendien stijgt de hoeveelheid huiswerk en vermindert de daarvoor beschikbare tijd, mede omdat de vrijdagavond bij het weekend zal worden getrokken. Tenslotte moet, hoewel over de vermoeidheidsfactor wetenschappelijk praktisch niets vaststaat, worden gevreesd, dat de gezamenlijke duur van de verlengde dagschooltijd eventueel het reizen naar school en terug en de voor het huiswerk benodigde tijd een te zware belasting voor de leerling zal vormen;
2. het doen vervallen van een vrije middag ontneemt zowel onderwijskrachten als leerlingen een blijkens de ervaring welkome pauze. Daartegenover moet worden gevreesd, dat de geregelde tweedaagse onderbreking van de schoolweek ongunstig voor het arbeidsritme zal blijken, met name omdat de vrijdag zal worden beheerst door een weekendstemminig en de maandag-aanloop nog bezwaarlijker zal zijn dan bij de zesdaagse schoolweek;
3. verkorting van de vakanties gaat in zowel tegen een maatschappelijke als tegen een onderwijskundige tendens, zoals met name de eerste blijkt uit de verzoeken om verlof voor de kinderen om met de ouders vervroegd met vakantie te kunnen gaan, welke verzoeken bij verkorting der vakanties nog in aantal zullen toenemen. Bovendien zal het dan nog moeilijker worden voldoende examinatoren en gecommitteerden voor in de zomermaanden afgenomen examens aan te trekken.
Voor bepaalde onderwijskrachten, nl. die hun hoofdwerkzaamheid buiten het lesgeven hebben, is de zaterdag als schooldag onmisbaar.
Wat de leerlingen betreft, moet worden gevreesd, dat de schoolvrije zaterdag de middelmatigen tot slachtoffer zal maken; met name geldt dit voor de schooltypen met veel theoretische leerstof en huiswerk.
Thans kan de wenselijkheid van de vijfdaagse schoolweek voor de verschillende schooltypen worden bezien.
Kleuterscholen
Er zijn vrijwel geen onderwijskundige nadelen aan de vijfdaagse schoolweek verbonden, omdat de ten minste te geven 880 lesuren per jaar geredelijk in 4 1/2 schooldag per week kunnen worden bereikt. Men kan dus hier handelen, zoals ouders dit het liefste zouden wensen.
Scholen voor gewoon en voortgezet gewoon lager onderwijs
Op vele scholen bestaat reeds de vijfdaagse schoolweek, inzonderheid ten plattelande. Voor de steden heeft men bij de vijfdaagse schoolweek de keus tussen het opofferen van de vrije woensdagmiddag of de verlenging van iedere dag met 35 minuten. De commissie geeft de voorkeur aan de laatste mogelijkheid. De vijfdaagse schoolweek is dan ook voor de lagere scholen niet overwegend bezwaarlijk.
Lagere technische scholen
Ook hier zijn tegen de vijfdaagse schoolweek geen overwegende bezwaren. Invoering kan soms echter afstuiten op ruimtegebrek of op andere technische belemmeringen.
Nijverheidsscholen voor meisjes
De vijfdaagse schoolweek is voor dit schooltype overwegend positief te waarderen. Het door de meerderheid der ondervraagde ouders geziene maatschappelijke voordeel dat de kinderen op zaterdag in de huishouding kunnen helpen, is er een dat, gezien de aard van de opleiding, sterk aanspreekt.
Scholen voor voorbereidend hoger enmiddelbaar onderwijs
Bij deze schooltypen is de vrije zaterdag zeer bezwaarlijk. Verlenging van de dagschooltijd met een, veelal 8e lesuur schept problemen in verband met de vermoeidheid van de leerlingen, die bovendien nog meer huiswerk in minder tijd moeten maken. De lesuren op zaterdag zijn zeer waardevol, hetgeen de ervaring leert. Op deze morgen worden maar zelden leerlingen uit de les gestuurd. En nu zouden bij een vrije zaterdag deze gunstige uren vervangen moeten worden door zeer ongunstige nl. de laatste uren van een dag. Bovendien moet dan zoals reeds is opgemerkt het huiswerk over een avond minder verdeeld worden. Daar komt nog bij dat het werk voor maandag bij een vrije zaterdag nog slechter gemaakt wordt dan thans al het geval is. Ook dit is door de ervaring bewezen. Dientengevolge is men bij deze schooltypen overwegend tegenstander van een schoolvrije zaterdag.
Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.
Printen
